ZA CO ODPOWIEDZIALNE SĄ WITAMINY I CZY WARTO JE SUPLEMENTOWAĆ?

Witaminy są grupą organicznych substancji odżywczych mających funkcję biochemiczne. Związki te, ze względu na swój charakter, muszą być dostarczane z pożywieniem, ponieważ nie są syntetyzowane przez organizm. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach i w wodzie. Pierwsze z nich mogą zostać wchłonięte tylko wtedy, kiedy absorpcja tłuszczu nie uległa zaburzeniu, są to tzw. związki hydrofobowe. Transport tych witamin, podobnie jak tłuszczy odbywa się w towarzystwie lipoprotein krwi lub są one przyłączane do swoistych białek wiążących.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i ich podstawowe funkcje:

Witamina A – bierze udział w procesie widzenia i różnicowanie komórek,

Witamina D – uczestniczy w przemianie wapniowej i fosforanowej, a także w różnicowaniu komórek,

Witamina E – jest antyoksydantem,

Witamina K – odpowiedzialna jest za krzepnięcie krwi.

Wskutek nieprawidłowego odżywania lub upośledzenia trawienia i wchłaniania tłuszczów jesteśmy narażeni na niedobory tychże witamin. Sytuacja ta może prowadzić do różnych chorób, np. upośledzenie widzenia (niedobór witaminy A), osteomalacja (niedobór witaminy D), efekty neurologiczne (niedobór witaminy E). Należy jednak pamiętać, że nie tylko niedobór witamin może szkodzić zdrowiu, ale także ich nadmiar. Dla przykładu, przedawkowanie witaminy A lub D może spowodować wystąpienie objawów toksycznych.

Do witamin rozpuszczalnych w wodzie nalezą witaminy z grupy B i C. Ze względu na charakter witamin z grupy B, rzadko spotykany jest niedobór tylko jednej z nich. Ma na to wpływ przede wszystkim nieprawidłowy skład diety, który jest najczęstszą przyczyną wielorakich stanów niedoboru. Nie zmienia to jednak faktu, że niedobór zaledwie jednej z witamin może prowadzić do wystąpienia charakterystycznych objawów klinicznych. Dla przykładu, niewystarczająca ilość witaminy B2 (ryboflawiny) powoduje zapalenie kącików ust i zapalenie języka, witaminy B12 – niedokrwistość megaloblastyczną, a witaminy C – szkorbut.

Jedynym wskazaniem do suplementacji witamin jest ich niedobór. W dobrze zbilansowanej diecie dostarczamy wystarczającą ilość tych związków chemicznych. Jedyną witaminą, którą warto dodatkowo uzupełniać jest witamina D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdy na naszej szerokości geograficznej ilość promieni słonecznych nie jest wystarczająca do jej odpowiedniej syntezy. Pamiętajmy, że organizm ludzki lepiej przyswaja mikroelementy z naturalnego pożywienia.

Należy pamiętać o tym, że dla każdego składnika odżywczego istnieje zakres normy, poniżej którego pojawiają się objawy niedoborowe, natomiast nadmiar prowadzi do toksyczności. Aby zapewnić integralność metaboliczną i zadbać o zdrowie należy tych norm przestrzegać. Dla każdego człowieka normy te będą się różnić od siebie. Ta różnica może wynosić nawet 25% wartości średniej, biorąc pod uwagę masę ciała i wydatek energetyczny. Za pomocą badań lekarskich należy ustalić indywidualny wskaźnik zapotrzebowania na dany mikroskładnik. Powinno być ono na tyle wysokie, aby nie dopuścić do wystąpienia niedoboru, ale nie na tyle, żeby spowodować toksyczność.

Ciekawostki:

• Głównym źródłem witaminy B₁₂ dla człowieka są pokarmy pochodzenia zwierzęcego (rośliny nie wytwarzają tej witaminy);
• Nie ma przekonujących dowodów na to, że spożycie witaminy C w dużej ilości chroni przed przeziębieniem. Może jednak zmniejszyć nasilenie choroby i skrócić czas jej trwania;
• Witamina A obecna jest w mięsie;
• Niedobór witaminy D może powodować krzywicę;
• Witamina E to najważniejszy antyoksydant dla człowieka. Działając w warstwie lipidowej błon komórkowych, chroni je przed toksycznym wpływem wolnych rodników.